Temat ciała dotyczy każdego z nas – bez wyjątku. Każdy żyje we własnym ciele – niezależnie od tego, czy nadaje temu znaczenie, czy nie. Doświadczamy własnego ciała w każdej chwili swojego istnienia, ciałem jesteśmy.

Tekst: Nadia Szypiłow

W teorii jest to dosyć oczywiste, lecz w praktyce zdarza się o ciele „zapominać”, ignorować wysyłane przez nie sygnały, na przykład, kiedy jemy odruchowo, nie czując głodu lub siedzimy w bezruchu przy komputerze, pochłonięci treścią na ekranie. Gdy często jesteśmy zbyt zajęci, by usłyszeć wołanie ciała („jestem już najedzone!” czy „zmień pozycję”), ciało zaczyna wysyłać bardziej intensywne sygnały w postaci bólu, dolegliwości, chorób i jakość naszego życia mocno się pogarsza. A nie jest łatwo cieszyć się życiem, gdy coś boli…

Co możemy zrobić, by słuchać ciała bardziej uważnie, by zauważać i rozpoznawać sygnały, by umocnić kontakt ze swoją cielesnością? Odpowiedzią jest kierowanie uwagi do wewnątrz, rozwój świadomości ciała. Gdy świadomie pracujemy z doświadczaniem własnego ciała, otwieramy szerokie pole do podwyższenia jakości życia, lepszej kondycji fizycznej i psychicznej.

Ale co oznacza „świadomość ciała”, czym ona jest?

To dość złożone pojęcie zahaczające o samodoświadczanie we wszystkich aspektach ludzkiego istnienia –  fizycznym, emocjonalnym, mentalnym, duchowym, społecznym… W języku angielskim funkcjonują dwa osobne pojęcia: self-awareness – świadomość w kontekście uważności, odnosząca się do doznań cielesnych oraz self-conciousness – świadomość odnosząca się do doznań emocjonalnych, wyobrażeń stwarzanych przez umysł oraz duchowych aspektów samoświadomości, która również może być powiązana z ciałem. Tutaj skupimy się na self-awareness, na fizycznym aspekcie samodoświadczania, by dobrze zrozumieć to zagadnienie oraz dostrzec jego praktyczny potencjał. Bo to, co wdrażamy w nasze życie codzienne, nawet w postaci mikrozmiany – chociażby tylko jednej chwili uważności – ma na nas realny wpływ.

MOVEON CAMP – JEDYNY TAKI FESTIWAL ŚWIADOMEJ PRACY Z CIAŁEM

Świadomość ciała w ujęciu self-awareness jest zbiorem fizycznych doświadczeń płynących z ciała, z jego układów sensorycznych: czucia głębokiego (położenie ciała w przestrzeni, napięcie mięśni, równowaga) czucia powierzchniowego (dotyk, ucisk, temperatura), czucia trzewnego (odczucia z narządów wewnętrznych), czucia teleceptywnego (wzrok, słuch, węch).

By określić ten zbiór doświadczeń, somatyka używa pojęcia soma – żywe ciało, ciało doświadczane z pozycji pierwszoosobowej. To, jak odczuwasz w tym momencie swoje ciało  – czytając to zdanie – jest właśnie somą. Istnieją również inne określenia, jak na przykład „ciało wewnętrzne” Eckharta Tolle czy felt sense filozofa i psychologa Eugene’a Gendlina. Świadomość ciała można też określić jako połączenie ze sobą samym. Te określenia mogą pojęciowo delikatnie się różnić, ale mogą posłużyć jako drogowskazy, ponieważ wszystkie koncentrują się na kierowaniu uwagi do wewnątrz, umożliwiającym przeżywanie własnego doświadczenia cielesnego.

Kierowanie uwagi do wewnątrz ma wartość samą w sobie

Karmimy siebie uwagą, wspieramy… Ale warto wymienić też kilka bardzo konkretnych aspektów, na które wpływa pogłębiona świadomość ciała. Są to między innymi: zdrowie i długowieczność, wynikające z dbania o potrzeby ciała, sprawność fizyczna, korekcja nawyków ruchowych, redukcja napięć chronicznych, lepsze samopoczucie i nastrój, rozwój neuroplastyczności, czyli zdolności naszej tkanki nerwowej do tworzenia nowych połączeń neuronalnych, wolność wyboru – możliwość uwolnienia się od automatyzmu nie tylko w ruchu, ale też szerzej, w swoim zachowaniu, połączenie z chwilą obecną – bycie tu i teraz, kontakt ze swoimi emocjami, możliwość samoregulacji za pomocą prostych narzędzi fizycznych – oddechu, ruchu, dotyku, oraz przyjazna relacja ze sobą samym.

Dużą uwagę poświęcamy świadomości ciała na zajęciach Body-Mind Centering, improwizacji ruchowej i kontaktowej, ruchu gaga, bioenergetyki Lowena, tai-chi i qigongu, jogi i pilatesu, a nawet tantry. Wszelkie modalności oparte na tańcu intuicyjnym – Movement Medicine, 5 Rythms, Ecstatic Dance – również są doskonałą możliwością pogłębiania świadomości ciała.

Warto też kierować uwagę do wewnątrz podczas uprawiania wszelkich sportów, dążąc do tego, by nie odcinać się od sygnałów ciała, a wręcz się w nie wsłuchiwać. Więc jeżeli twoją ulubioną aktywnością fizyczną jest bieganie – sprawdź, czy możesz w trakcie treningu więcej uwagi kierować na to, co czujesz w ciele, zamiast słuchać audiobooka czy radia.

MOVEON CAMP – JEDYNY TAKI FESTIWAL ŚWIADOMEJ PRACY Z CIAŁEM

Możemy pracować ze świadomością ciała w każdej chwili. Nawet teraz, gdy skierujesz uwagę na odczucia płynące z ciała: na miejsce, gdzie twój ciężar spotyka się z podłożem, na to, jak jest umiejscowiony twój kręgosłup, jak odczuwasz dotyk ubrania na skórze… Jeżeli weźmiesz kilka świadomych oddechów, odczuwając jak płuca wypełniają się powietrzem… Już kierujesz uwagę do wewnątrz, pogłębiasz swoją świadomość ciała.

Część z nas ma naturalnie rozwinięte połączenie ze swoim ciałem, ale warto przyznać, że nasze otoczenie, pełne reklam, rozpraszaczy, przydatnych lub zupełnie niepotrzebnych treści, obrazów, obiektów ciągle walczy o naszą uwagę. Więc warto pamiętać, że uwaga jest bardzo cennym zasobem i to, gdzie ją kierujemy, w dużej mierze decyduje o jakości naszego życia. Bo, jak głosi jedna z zasad huny, starożytnej filozofii polinezyjskiej, która uczy, jak zachować harmonię i równowagę: energia podąża za uwagą.

Nadia Szypiłow, Ciao, Ciało!

O autorce: Ciałonautka, bodyworkerka, Somatic Movement Teacher in training.

Prowadzi sesje somatyczne metodą Living Somatics. Zbiera praktyki poszerzające świadomość ciała poprzez ruch i dotyk pod hasłem Ciałonautyka, czerpiąc inspiracje z somatyki, improwizacji ruchowej i kontaktowej, partneringu, tańca intuicyjnego i współczesnego. Praktykuje masaż (tajski, tajski dynamiczny, klasyczny), zgłębia różne tradycje masażowe, wprowadzając świadomy dotyk do zajęć ruchowych w grupie.

Prelegentka kameralnego festiwalu pracy z ciałem MoveOn Camp (2-5 czerwca br., Mazury) oraz tegorocznego Festiwalu Wibracje.